Tebbet Suresi

Tebbet Suresi, Ebu Leheb ve karısı Ümmü Cemil’in, Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) karşı sergiledikleri düşmanlığın karşılığında helak olacaklarını söyler. Resulullah’a (s.a.v.) hakaret eden bu müşriklerin, ne mallarının ne de kazançlarının kendilerini kurtaramayacağı bildirilir. Sure, “Tebbet yeda” bedduasıyla başlayarak, zalimlerin dünyada ve ahirette ziyana uğrayacağını açıkça ortaya koyar.

Tebbet Ne Demek?

Tebbet Suresi’ndeki “tebbet” kelimesi, Arapça kökenli bir fiildir ve “helak olsun, kurusun, mahvolsun” anlamına gelir. Burada “tebbet” kelimesi, Ebu Leheb’in iki elinin kuruması, yani onun dünyada ve ahirette ziyana uğraması için bir beddua ve ilahi lanet olarak kullanılmıştır. Bu ifade, Ebu Leheb’in Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) karşı düşmanlığı ve İslam’a olan şiddetli muhalefeti nedeniyle onun uğrayacağı kötü akıbeti haber verir.

Tebbet Suresi Okunuşu

Bismillahirrahmanirrahim.

1. Tebbet yeda ebi lehebin ve tebb.
2. Ma ağna anhu maluhu ve ma keseb.
3. Seyasla naran zate leheb.
4. Vemraetuhu hammalete’l-hatab.
5. Fi cidiha hablun min mesed.

Tebbet Suresi Arapça Yazılışı

Tebbet Suresi Türkçe Anlamı

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla.

1. Ebu Leheb’in elleri kurusun, yok olsun zaten yok oldu ya.
2. Malı da, kazandıkları da kendisine bir yarar sağlamadı. (kurtarmadı)
3. (O) alevli bir ateşe girecektir.
4. Karısı da, odun hamalı ve
5. Boynunda bükülmüş bir ip olarak ateşe girecektir.

Tebbet Suresi Fazileti

Bu sure, Peygamberimize (s.a.v.) düşmanlık eden Ebu Leheb ve karısının kötü akıbetini haber verirken, Allah’ın zalimlere karşı galip geleceğini müjdeler. İbn Abbas (r.a.) rivayet eder ki, “En yakın hısımlarını uyar” ayeti inince, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Safa Tepesi’ne çıkarak Kureyş’i topladı ve onlara, “Bu dağın ardında bir ordu var desem inanır mısınız?” diye sordu. Onlar, “Senin yalan söylediğini duymadık” deyince, “Ben sizi şiddetli bir azaba karşı uyarıyorum” buyurdu. Ebu Leheb ise öfkeyle, “Bizi bunun için mi topladın?” diyerek ayrıldı; ardından Tebbet Suresi inerek onun helakini haber verdi. Bu bakımdan İslam’a ve Peygamberimize (s.a.v.) düşmanlık edenlerin, kibre kapılanların ve haddi aşanların sonunu gözler önüne sermesiyle büyük bir ibret sunar. Sure, aynı zamanda Kuran’ın mucizevi yönünü yansıtır; Ebu Leheb’in helakini önceden haber vererek, Allah’ın vaadinin hak olduğunu ispatlar.

Tebbet Suresi Tefsiri

Ebu Leheb, Abdülmuttalib’in oğlu ve Hz. Peygamber’in baba bir amcasıdır. Asıl adı Abdülüzza olup parlak yüzlü olduğundan veya öfkelendiğinde yanakları kızardığı için babası tarafından kendisine “alev gibi, çok parlak” anlamına gelmek üzere Ebû Leheb lakabı verilmiştir. Daha önce Hz. Muhammed’i çok sevdiği, hatta iki oğlunu onun kızlarıyla evlendirdiği halde peygamber olduktan sonra onun azılı düşmanı oldu. Hz. Peygamber, insanların Allah katında eşit olduğunu, onların dinî ve ahlakî erdemlerine göre değerlendirileceklerini söylüyordu. Ebû Leheb ise kibirli, gururlu ve zengin biri olup fakir ve zayıf insanların kendisine eşit tutulmasını kabullenemiyordu. Rivayete göre Resûlullah panayırda dolaşarak insanları İslam’a davet ederken Ebû Leheb de arkasından gider ve çevresindekilere onun yalancı olduğunu söylerdi (Kurtubî, XX, 236). Hz. Peygamber’e karşı daima onun düşmanlarıyla birlikte hareket etmiş, hem kendisi hem de karısı ona eziyet etmişlerdir. Hicretin 2. yılında çiçek hastalığına yakalandığı için müslümanlara karşı Bedir Savaşı’na katılamamış, fakat yerine adam göndermiş, ayrıca müşriklere malî destekte bulunmuştur. Kureyş’in Bedir’deki yenilgisini ve ağır kayıplarını haber aldıktan yedi gün sonra kahrından öldüğü söylenmektedir. Çiçek hastalığının kendilerine de bulaşacağı korkusuyla ailesinden hiç kimsenin ona yaklaşmadığı, öldüğünde ücretle tuttukları Sudanlılar’a defnettirdikleri rivayet edilir. Ebû Leheb’in kızı müslüman olarak Medine’ye hicret etmiş, oğulları Utbe ile Muttalib de Mekke’nin fethinden sonra İslam’a girmişlerdir (fazla bilgi için bk. Mehmet Ali Kapar, “Ebû Leheb”, DİA, X, 178-179).

“Ebû Leheb’in elleri kurusun!” mealindeki 1. ayet mecazi bir ifade olup, “Kahrolası!” anlamında bir bedduadır. Devamındaki “tebbe” fiili, bedduanın gerçekleşeceğini ifade eder. Yine, bu ifadenin mecaz olduğu ve “işinde zarar etsin, işleri kötüye gitsin” anlamına geldiği şeklinde yaygın bir yorum daha vardır; nitekim öyle de olmuştur. İlk “kuruma”yı işlerinin kötü gitmesi için beddua, ikinci “kuruma”yı ise kendi şahsının (nefs) perişan olduğu yönünde bir haber ve bilgi verme olarak açıklayanlar da olmuştur (mesela bk. Tüsterî, s. 209). Müfessirler 2. ayette Ebû Leheb’in kazandığı bildirilen şeyden maksadın onun çocukları, malı, mevki ve itibarı olduğunu söylemişlerdir. Buna göre ayet, bunların hiçbirinin kendisini dünyadaki kötü sondan kurtaramadığını ifade eder. “Ona ne malı fayda verdi ne de kazandığı” diye çevirdiğimiz 2. ayete, “Malı ona ne fayda sağladı, o ne kazandı?” diye soru şeklinde de mana verilmiştir (Şevkanî, V, 606-607). Ebû Leheb, Hz. Peygamber’in amcası olduğu için onu desteklemesi ve düşmanlarına karşı koruması gerekirken tam tersine karısıyla birlikte ona eziyet ve sıkıntı verdiklerinden dolayı 3. ayette ateşi son derece şiddetli olan cehenneme gireceği haber verilmiştir.

Ebû Leheb’in karısı, Harb’ın kızı ve Ebû Süfyan’ın kız kardeşi Ümmü Cemîl Avra’dır. “Dedikodu yapıp söz taşıyan...” diye çevirdiğimiz 4. ayeti, Hz. Peygamber’e eziyet etmek maksadıyla diken, çalı çırpı toplayıp geceleyin peygamberin yoluna serdiği için “odun taşıyan” diye çevirenler de vardır. Biz mealde, insanların arasını bozmak amacıyla laf götürüp getirdiği ve Hz. Peygamber’i maddî sıkıntısı sebebiyle aşağıladığı için mecazi anlamda böyle (hammalete’l-hatab) nitelendirildiği şeklindeki yorumu tercih ettik. Taberî, her iki yorumu destekleyici rivayetler aktardıktan sonra kendisi birinci manayı tercih etmiştir (bk. XXX, 338-339). Ayrıca hata ve günahlarını yüklenip taşıdığından dolayı mecazi anlamda “yanacağı cehennem için kendi odununu kendisi taşıyan” olarak nitelendirildiği kanaatinde olanlar da vardır (bk. Şevkanî, V, 607-608). Aynı kadın, Lat ve Uzza isimli putlara yemin ederek mücevherden yapılmış kıymetli gerdanlığını Hz. Peygamber’e düşmanlık uğrunda harcayacağını büyük bir gururla söylediğinden dolayı da 5. ayet, “Dünyadaki gerdanlık yerine ahirette boynuna ateşten bir ip takılacaktır” şeklinde yorumlanmıştır (bk. Kurtubî, XX, 242).

Tebbet Suresi Nüzul

Bu sure, Mekke’de erken dönemde nazil olmuş olup, genellikle Ebu Leheb’in Peygamberimize karşı sergilediği açık düşmanlık ve hakaretlerle ilişkilendirilir. Rivayetlere göre, Hz. Peygamber bir gün Safa Tepesi’nde toplanan Kureyşlilere: “Size şu dağın ardında bir düşman ordusu var desem inanır mısınız?” diye sormuş, onlar da: “Daha önce senin herhangi bir yalanını duymadık” demişlerdir. Ardından, “Ben sizi şiddetli bir azaba karşı uyarıyorum” diyerek tebliğine devam ettiğinde, amcası Ebu Leheb öfkeyle kalkıp hakaret etmiş ve orayı terk etmiştir. Bunun üzerine Tebbet suresi inerek, Ebu Leheb’in bu düşmanlığına karşılık onun ve karısı Ümmü Cemil’in helak olacağını haber vermiştir.

Başka bir rivayette ise, Ebu Leheb ve karısının, Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) eziyet etmek için dikenli çalıları yoluna döktükleri ve ona karşı çeşitli kötülükler yaptıkları belirtilir. Ümmü Cemil’in, Peygamberimize iftira atarak ve halkı ona karşı kışkırtarak düşmanlıkta eşini desteklediği bilinir. Bu olaylar, surenin inmesine neden olmuş; Ebu Leheb’in hem dünyada hem ahirette ziyana uğrayacağını, malının ve kazancının ona fayda vermeyeceğini açıkça bildirmiştir.

Tebbet Suresi Konusu

Toplam 5 ayetten oluşan bu sure, Ebu Leheb’e beddua ile başlar ve onun malının da, kazancının da kendisine fayda sağlamayacağını bildirir. Aynı zamanda, Ebu Leheb’in cehennem ateşine atılacağı ve karısının da boynunda bükülmüş bir ip ile azaba uğrayacağı ifade edilir.