Zekât, İslam’ın emrettiği 5 şarttan biri olan bir dini yükümlülüktür. Dini olarak zengin kabul edilen kişilerin Kuran’da geçen 8 farklı sınıftan herhangi birine malının bir miktarını vermesi emredilir.
Zekât kelime alamı olarak arınma, temizlik anlamına gelip maneviyat olarak fakir insanları anlayıp ortak bir tutum ile yardımlaşmanın vermiş olduğu bereketi arttırmayı amaçlar.
Allah’ın rızasını kazanmak için zenginliğin 40’ta 1’ini vermek gereklidir. Maddi olarak zengin olarak kabul edilen kişilerin vermiş olduğu bu pay ile yoksulluk ve zenginlik farkı dengelenir.
İslami bir ibadet olan zekâtın toplum olarak sosyal anlamda dayanışma ve yardımlaşmayı arttırdığını söylemek mümkündür.
Zekât Ne İçin Verilir?
Zekât; dini olarak zenginlik ölçülerine sahip olan kişilerin vermesi ile yükümlü olduğu maddi mal ya da paradır.
Fakirlik ölçülerine sahip olan ve yaşamını maddi olarak idame ettirmekte zorlanan kişilerin daha iyi bir yaşam sürebilmeleri için zekâtın önemi büyüktür. Zekât veren kimsede manevi ve maddi temizlik söz konusu olup rızık kapılarının Allah tarafından daha açık olacağı ifade edilir.
Zekât Kimlere Verilir?
İslam’da adı geçen 8 sınıftan birine verilmesi gereken zekât için ilgili sınıflandırma aşağıda maddeler halinde yer alır.
- Maddi konuda temel ihtiyaçlarını karşılamaya gücü yetmeyen fakirler için zekât verilir.
- Miskinler adı verilen kimseler adına da yaşamsal olarak temel ihtiyaçlarını karşılamak ve sürekli olarak çalışmak durumunda kalmamalar için zekât verilir.
- Zekât toplamak ile görevli olan memurlara yıllık zekât miktarı verilebilir.
- Yolda kalan kimselere de yolculuk süresince yiyeceği ya da giyeceği temel ihtiyaçlarını karşılamak için de zekât verilir.
- Borcu olan ve borç yüzünden düşkün kalan kişiler için de zekât verilir.
- Köle olarak kullanılan kişilerin özgürlüklerine kavuşabilmeleri için zekât verilir.
- Allah yolunda olup ilim öğrenen kişiler için de zekât verilir.
- İslam’a yemi giren kişiler için de İslam’a ısındırmak ve yakınlaştırmak için zekât verilebilir.
Zekât Kimlere Verilmez?
Zekât, birinci derece akraba sayılan anne baba eş, büyükanne ya da büyükbaba, torun gibi kimselere verilmez ayrıca zengin olarak kabul edilen kişiler ve gayrimüslim kimselere verilmez. Zekât İslam’ı olarak uygun ölçülerde verilmesi gerekir. Düzenli olarak verilen zekât miktarının, kişide hem manevi olarak daha arınmış ve hafiflemiş olmasını sağlar hem de toplumda olan düşkün kişilere yardımın daha aktif olması hususunda yarar sağlar.
Zekât Vermek Farz Mıdır?
Zekât vermek İslam’ı olarak yükümlü olup 5 farzdan biridir. Zekâtın fakir, yolda kalmış ya da miskin adı verilen hayatı borunca sürekli olarak çalışması gereken kişilere verilmesi gerektiği kuran da Tevbe suresi 60. ayette bildirilmiştir.
Allah’ın bildirdiği emir ve yasaklardan biri olan zekât vermek, müşkül durumda olan ve maddi olanakların yetersiz olduğu kimseler için farz değildir. Farz olan kişiler, sadece maddi olarak zengin kabul edilen ve yaşamsal olarak hem kendi ihtiyaçlarını hem de ailesinin ihtiyaçlarını karşılayanlardır.
Zekât Kimlere Farzdır?
Zekât ile yükümlü olan kişiler ergenlik çağına gelmiş akıllı ve hür olan kişilerdir. Öncelik olarak kişinin ergenlik çağına girmiş olması ile birlikte İslam’ı olarak zengin kabul edilip belli bir miktar malının olması gerekir.
Nisap miktarı olarak kabul edilen bu mal miktarı aşağıda maddeler halinde yer alır.
- Altın olarak ölçülendirildiğinde 80,18 gr. yani 20 miskal değerde kişinin malı olması gerekir.
- Sığır 30, deve 5, keçi ve koyun da ise en az 40 adet hayvana sahip olan kişinin zekatını vermesi gerekir.
Zekât vermek için gerekli olan koşulları ise şunlardır;
- Akıl sahibi olmak
- Hür olmak
- Ergenlik çağına girmiş olmak
- Müslüman olmak
Zekât Nasıl Hesaplanır?
Zekât hesaplamasını yapabilmek için öncelikle kişi kendi mal varlığının nisap miktarını belirlemiş olması gerekir. 20 nisap miktarı günümüzde ki altın kurundan 80,18 gr. altın olacak şekilde ayarlanması gerekir.
Güncel olarak yılın belli zamanlarında mal varlığı hesaplaması yapmak ve mal miktarını değerlendirmek gerekir. Zekât mal miktarı üzerinden hesaplandığından dolayı düzenli olarak mal varlığını kontrol etmek gerekir.
Kişisel olarak mal varlığı;
- Altın gümüş gibi değerli kabul edilen ziynet eşyalar
- Ticari mallar
- Yıl içerinde ya da geçmiş döneme ait olan yatırımlar
- Nasip miktarı kadar nakit para
Yukarıda bahsi geçen mal varlıklarının düzenli olarak kontrol edilmesinde yarar vardır. Bir yıl tamamlanana kadar kişi mal varlığından nasip miktarına ulaşmış ise İslam’ı olarak zekât verme yükümlülüğü doğar.
Zekât verme konusunda bir hesaplama yapmak için kişi mevcut mal varlığından %2,5 oranında bir payı, (bu pay İslam’ı koşullarda malın 1/40’ını ifade etmektedir) hesaplayıp vermesi gerekir. Zekât miktarını hesaplamak için kişi mevcut mal varlığını zekât oranı il çarparak bulabilir. Elde edilen miktar kadar kişi yıllık zekatını vermiş olması gerekir.
Zekât Hesaplanırken Hangi Borçlar Düşülür?
Zekât verecek olan kişi, elinde bulunan malların kul hakkında girecek olan tüm borçları düşmesi gerekir. Hanefi mezhebinde bu durum yine ödenmesi gereken tüm borçlar içerisinde günü gelmiş ya da ödenmemiş borçlar da tabi tutulur.
Zekât Ne Zaman Verilir?
Yılda bir defa olmak kaydıyla nasip miktarı kadar kişinin kendi malından düşkün olan kişilere maddi yardım yapması farzdır. Mal varlığı değerlendirildiğinde yıllık kazanca giren ve ödenmesi gereken borçlar haricinde kalan varlığın hesaplanıp verilmesi gereklidir.
Yaşamsal olarak gerekli kabul edilecek her türlü ihtiyaç giderildikten sonra kişi kendi mal varlığından fakir, yolda kalmış ya da ilim ile uğraşan kişilere zekât vermesi gerekir.
Farz olan ve Müslümanlar tarafında bir yardımlaşma olarak kabul edilen bu ibadetin yılda bir kez yapılması yeterlidir. Kişi yıllık kazancından ya da geçmiş zamanda değerlendirdiği ticari mallardan temel ihtiyaç ve borçları çıkartıp üzerine farz olan zekât miktarını vermesi gerekir. Bunu verirken bir yılı geçirmemesi önceliklidir. Ayrıca genel olarak ramazan anında bu ibadetin yerine getirildiği görülür.
Ramazan ayı tüm Müslümanlar için yardımlaşma ve dayanışma ay olarak kabul edildiği için ramazan ayında verilmesi daha uygun görülür. O zaman Ramazan ayı hürmetine de sevap kazanma ve rızık kapılarının daha fazla açılması söz konusu olabilir.
Fakat zekât verme dürümü kişilerin üzerine farz olduğu için zamanı geldiğinde hiç bekletilmeden verilmesi gerekir. Hangi gün verileceğine dair bir şart olmamakla birlikte kişi bir önceki zekât verdiği tarihten itibaren bir sene dolduktan sora ki gün yine zekatını hesaplayıp bekletmeden verebilir.
Zekât Vaktinden Önce Verilebilir Mi?
Zekât verebilmek için bir yılın geçmesi uygun görülür. Fakat kişi dilerse kendi malında yine sene dolmadan da zekâtını verebilir. Zekât miktarı hesaplamalarında elde edilen miktar kişiye maddi olarak ilerleyen zamanlarda dara düşürmeyecek durumda ise bir yıl dolmadan da bir önceki sene için zekatını verebilir.
Zekât vermek kişinin manevi ve maddi olarak arınmasına yardımcı olurken fakir kimseler ile sosyal bağının artmasına imkân sağlar.
Zekât Vermenin Faziletleri Nelerdir?
Zekât vermek ile önce Allah’ın rızasını kazanmak daha sonra düşkün durumda olan kimselere yardım etmek amacı ile manevi bir arınma sağlamak gibi faziletleri söz konusudur. Toplumda yer alan zengin fakir eşitliliğini sağlamak ve ihtiyaç sahiplerine yardım edebilme gibi artılar ile kişinin daha bilinçli, empati kurabilen bir durumda olmasını sağlar.
Zekâtın Şartları Nelerdir?
Zekâtın verilmesi için gerekli olan şartlar öncelikle kişinin akıl sahibi olup İslami olarak belli zenginliğe ulaşmış olması gerekir. Ergenliğe girmiş, aklı yerinde ve hür olan kişiler yıllık olarak kazanış oldukları paradan nasip miktarı hesaplaması ile kadar vermeleri gerekir.
Kadınların Ziynet Eşyasından Zekât Vermesi Gerekir Mi?
Kadınların çalışarak elde ettikleri ve üzerlerinde olan malların nasip miktarı hesaplandığında verilecek zekât miktarı çıkıyor ise zekât vermeleri gereklidir. Altın gümüş gibi ziynet kabul edilen mallara ek olarak ticari mal olarak kabul edilen ev arsa tapu arazi gibi malların da zekatının verilmesi gereklidir.
Ticaret Malının Zekâtı Nasıl Hesaplanır?
Ticari mal olarak kabul edilen her bir malın nasip miktarı kadar zekatının verilmesi gerekir. Bunun için hesaplama yapılırken malın kırkta biri olarak kabul edilen miktarın güncel olarak esas değeri üzerinden yapılması gerekir.
Kira Gelirleri Zekâta Tabi Mi?
Kira gelirleri de zekâta tabi tutulur. Borç ve genel maddi yaşamsal ihtiyaçlar çıkarıldıktan sonra nasip miktarı kadar bir mal varlığı söz konusu ise kişi mal varlığı kadar zekât ödemesi gerekir.
Efendi Derneği Aracılığı ile Su Kuyusu ve Kurban Bağışı Yapmak İçin Bizimle İletişime Geçiniz!
