İslam, faizi kesin bir şekilde yasaklamıştır. Dinimizde faizin, toplumdaki adalet ve dengeyi bozarak haksız kazanca yol açtığı kabul edilir. Bakara suresinde de: “Faiz yiyenler, kabirlerinden ancak şeytan çarpmış kimsenin kalkışı gibi kalkarlar. Çünkü onlar, ‘Alışveriş de faiz gibidir’ dediler. Halbuki Allah alışverişi helal, faizi haram kılmıştır…” diye buyurulmuş, faizin ne denli büyük bir günah olduğu açıkça bildirilmiştir.
Bugün faizin çeşitli yöntemlerle toplumun farklı kesimlerine yayıldığını görüyoruz. Özellikle bankalar, faizli işlemlerin en yoğun yapıldığı kurumlardan biri olarak öne çıkıyor. Bu bağlamda, bankaların müşterilerine sunduğu “promosyon” ödemeleri de Müslümanların kafasında soru işaretleri oluşturuyor.
Öyleyse banka promosyonu tam olarak nedir? Bir Müslüman için bu promosyon helal midir? Ve nasıl değerlendirmek gerekir? Yazımızın devamında bu soruları ele alacağız.
Banka Promosyonu Nedir?
Banka promosyonu, bankaların yeni müşteri kazanmak veya mevcut müşterilerini elde tutmak amacıyla memur, emekli ve işçilere vermiş olduğu “hediye” “ödül” kapsamında belli bir miktar paradır. Bu sayede bankalar müşteri sayısını artırırken; iş yerleri ve kurumlardan kendine nakit para akışı sağlamış olur. Bu gelen nakit paraları da kendi işlemlerinde kullanır.
Banka Promosyonu Caiz Mi?
Bilindiği gibi, günümüzde bankaların büyük bir çoğunluğu faiz temelli işlemlerle faaliyet göstermektedir. Bankaların müşterilerine sunduğu promosyonlar, ilk bakışta bir “hediye” gibi görünse de bu promosyonların kaynağı ve dayandığı işlemler dikkate alındığında helallik açısından şüphe uyandırmaktadır.
Bir promosyon, doğrudan faiz olarak adlandırılmasa bile, bu kazancın tamamen faizden bağımsız olduğunu söylemek de mümkün değildir. Dolayısıyla, bir Müslüman’ın bu tür bir promosyonu kabul etmesi, faizle dolaylı bir ilişki kurması anlamına gelebilir.
Banka Promosyonu ile Bağış Yapılabilir Mi?
Bankalar tarafından müşterilerine verilen bu promosyonların, faizin doğrudan bir tanımına uymadığı söylense de, tamamen faiz şüphesinden uzak olmadığı da bir gerçektir. Hal böyle olunca bankalardan gelen promosyon gelirini değerlendirme konusunda, Müslümanların hassasiyet içinde hareket etmesi gerekir.
Bu bağlamda, ihtiyaç sahibi olmayan kimselerin bu tür bir promosyonu şahsi harcamalarında kullanmamaları, bunun yerine ihtiyaç sahiplerine bağışlamaları, onların ihtiyaçlarının karşılanması açısından daha uygun bir davranış olacaktır. Allahutaala, haram ve şüpheli kazançlardan sakınan kullarını sever ve rızasına yaklaştırır. Bu nedenle, bu tür promosyonların fakir ve muhtaçlara verilmesi, hem şüpheli bir durumdan uzaklaşmayı sağlar hem de hayırlı bir amel işlemeye vesile olur.
Pek çok değerli alim bu konuda Müslümanlara şöyle tavsiyede bulunmaktadır: “Banka promosyonlarının doğrudan bir faiz şartı taşımadığı düşünülebilir, ancak bankaların genel işleyişi sebebiyle bu tür bir kazancı şahsi olarak kullanmak yerine, ihtiyaç sahiplerine veya hayır kurumlarına bağışlamak daha uygundur. Zira bir Müslüman’ın, banka gibi faiz temelli çalışan kurumlara karşı temkinli bir şekilde yaklaşması her zaman İslam’ın özüne uygun bir davranış olacaktır.”
